Làng Uy Viễn là quê hương của “Cố Lớn” Uy Viễn tướng công Dinh Bình hầu Doanh điền sứ Nguyễn Công Trứ, cả đời dấn thân vì nước, vì dân. Sau khi dẹp cuộc khởi nghĩa Phan Bá Vành ở vùng Đông Bắc đồng bằng Bắc bộ. Ông Nguyễn Công Trứ phát hiện “việc dân đói khổ mới nổi loạn chống lại triều đình”. Cố đã viết sớ dâng vua sáng kiến chiêu mộ dân nghèo phiêu tán, cấp tiền, gạo đắp đê, lấn biển. Sáng kiến của Cố được vua Minh Mạng phê chuẩn, phong Cố làm Hà đê Doanh điền sứ, lo việc chỉ huy khai hoang lấn biển. Uy Viễn tướng công đã “chiêu dân lập ấp” khai sinh ra huyện Kim Sơn (Ninh Bình) và huyện Tiền Hải (Thái Bình). Ngoài ra còn lập ra một số xã, tổng ở huyện Nam Trực (Nam Định) và Quảng Ninh. Tuy xuất thân từ khoa cử, làm quan văn, nhưng được triều đình Huế giao việc cầm quân dẹp loạn, Cố Lớn đánh đâu thắng đó. Cố được mọi thời đại đánh giá văn võ đều song toàn.

Làng Uy Viễn được lập từ niên đại nào, đến nay chưa tìm thấy thư tịch cổ nào ghi chép rõ. Sách Nghi Xuân địa chí chép Uy Viễn “là một thôn trước đây thuộc xã Tiên Điền, nhưng chưa xác định được giai đoạn nào trong tiến trình phát triển”. Trong văn chương hành chính thường viết: “ Tiên Điền xã, Uy Viễn thôn”. Về sau, thôn Uy Viễn được tánh ra khỏi làng xã Tiên Điền, lập làng xã mới. Thời gian chia tách cũng không được ghi chép rõ ràng.

Quá trình sưu tầm tài liệu cho biết, làng Uy Viễn cổ có 3 thôn 4 xóm. Ba thôn là Văn Liêu, Võ Trạch và Tăng Phúc. Văn Liêu, được giải nghĩa thôn có người làm quan văn, có thể là dinh phủ của vị Đô đốc tặng Thiếu bảo Khâm quận công Đặng Văn, tự Thế Khanh, là người đã lập ra chợ Văn (tên cũ của chợ Giang Đình). Ở đây có đền thờ thần gọi là đền làng Văn, do người thôn Văn Liêu lo việc thờ cúng. Võ Trạch được giải nghĩa là nhà quan võ, cũng có thể hiểu nơi quan võ làm nhà ở. Xưa thôn Võ Trạch có đền thờ thần gọi là đền Võ, người dân Võ Trạch được làng giao thờ cúng đền Võ. Có điều lạ là, đền làng Văn và đền làng Võ đều được xây dựng gần nhau, chỉ cách nhau 40 mét. Đất đền Văn nay ở sau trụ sở ủy ban thị trấn Nghi Xuân. Khu vực trường Mầm non là 2 cây muỗm người ôm không xuể. Đất đền Võ nay là đài tưởng niệm các anh hùng liệt sỹ thị trấn Nghi Xuân . Cổng đền cũng có 2 cây muỗm như bên đền Văn .

Thôn Tăng Phúc ,có đền làng Tăng. Đây là đền thờ Tăng quận công, thân sinh của bà Phan Thị Minh (bà nội của Xuân quận công). Đền Làng Tăng cạnh Giếng Kẻ. Tương truyền, giếng Kẻ do thầy địa lý Võ Đức Huyền, ngụ cư làng Tả Ao lấy mạch. Cách Giếng Kẻ khoảng 300 mét về phía bắc là chợ Văn, bên sông Lam tấp nập trên bộ dưới thuyền. Thắng cảnh “Giang Đình cổ độ” ngày xưa nằm trong địa bàn thôn Tăng Phúc, nay là khối 1- thị trấn Nghi Xuân. Bốn xóm thuộc  Uy Viễn là xóm Làng Nghè, xóm Cửa Triều, xóm Chợ Hôm và xóm Chợ Đình. Xóm Làng Nghè ở thôn Văn Liêu (nay là khối 3). Xóm Cửa Triều thuộc thôn Võ Trạch (nay thuộc khối 2 và thôn Lam Thủy, xã Xuân Giang). Xóm chợ Đình và chợ Hôm, bên sông Lam, thuộc địa bàn thôn Tăng Phúc, khối 1 ngày nay.

Phía tây làng Uy Viễn là làng Tả Ao, nơi đây có đền Huyện, thờ Tam tọa Đại vương Lý Nhật Quang. Thời Lê trung hưng ở đây là đồn trấn của trấn thủ Nghệ An .Cách đền Huyện khoảng 100 mét có Bãi Tập là nơi luyện binh. Bãi Tập ngày nay ở khu vực trường Tiểu học xã Xuân Giang. Phía tây nam giáp giới Uy Viễn và Tả Ao có địa danh Bản Lầu, Cửa Phủ. Có thể đây là phủ An Trường, hành cung được xây dựng làm hậu cứ của triều đình vua Lê chúa Trịnh, thời nội chiến Nam-Bắc Triều. Địa danh Cửa Phủ ngày nay ở thôn Lam Thủy, xã Xuân Giang, chỉ cách di tích đền thờ Nguyễn Công Trứ khoảng 300 mét.

Sinh thời cụ Nguyễn Công Trứ sống ở thôn Võ Trạch. Sau cách mạng tháng 8/1945, làng xã nhiều lần sát nhập, đổi tên. Vào những năm 1953-1954, làng Uy Viễn được chia đôi. Thôn Văn Liêu và xóm Làng Nghè về xã Tiên Điền. Thôn Võ Trạch, Tăng Phúc và các xóm Cửa Triều, Chợ Hôm, Chợ Đình được chia về xã Xuân Giang, gọi là Xuân Đình. Lúc đó Xuân Đình có 4 xóm là Lam Hồng, Lam Sơn, Lam Giang và Lam Thủy. Năm 1989, thành lập thị trấn Nghi Xuân lại cắt đất và dân cư ở các xóm Lam Thủy, Lam Giang và một phần xóm Lam Hồng, Lam Sơn về thị trấn Nghi Xuân.  Phần còn lại của Lam Hồng và Lam Sơn vẫn thuộc xã Xuân Giang quản lý và đổi tên là thôn Lam Thủy. Đền thờ Uy Viễn tướng công tọa lạc ở thôn Lam Thủy, xã Xuân Giang, di tích được xếp hạng cấp Quốc gia. Đền được trùng tu, tôn tạo khang trang, với hệ thống đền thờ, nhà hát ca trù và nhà làm việc của ban quản lý di tích đền thờ Nguyễn Công Trứ.

Liên quan đến quê hương Uy Viễn tướng công có cánh đồng gọi là Đồng Pho. Hiện nay Đồng Pho trở thành vườn, nhà ở của dân khối 2, thị trấn Nghi Xuân và thôn Lam Thủy, xã Xuân Giang. Trước đó, vào mùa nước lụt dòng nước từ Hồng Lĩnh chảy về Cửa Phủ, Bản Lầu xuống đồng Nhà Trành rồi chảy về Đồng Pho trước cửa đền thờ ông Đặng Thái, từ đó đổ xuống khe Hói Lở. Điểm cuối Đồng Pho là khu đất trước mộ Cố Lớn Uy Viễn tướng công Nguyễn Công Trứ. Chỗ này là nơi ông làm nhà ở dưỡng già và qua đời vào năm 1858.

Dải đồng Pho dài khoảng 500 mét. Người dân Võ Trạch thường kể cho nhau nghe chuyện nghĩa trúng đường (nhà trung nghĩa) dàn hoa (vườn hoa). Theo người dân, nghĩa trúng đường và dàn hoa có quy mô khá lớn, diện tích hơn 3 mẫu đất canh tác. Trong dàn hoa có ao thả cá, trồng sen. Tương truyền Cố Lớn thường ra cầu ao ngồi câu cá. Bên cạnh dàn hoa, phía tây Đồng Pho có giếng Hàu, do Cố Lớn lấy mạch. Đáy giếng làm bằng gỗ sú, hình vuông. Nước giếng Hàu trong, mát và không bao giờ cạn. Ngày xưa dân thôn Võ Trạch chủ yếu lấy nước giếng Hàu về sử dụng trong sinh hoạt. Hiện nay giếng không ai dùng lấy nước nhưng dân nơi đây tu bổ, khảo giếng thường xuyên và bảo tồn hiện vật.

Chuyện kể, khi gần 80 tuổi, Cố Lớn “cáo lão hồi hương”, “ngất ngưỡng” cưỡi bò cái che mo nang từ Huế về làng Uy Viễn dưỡng già. Con cháu dựng cho cố 3 gian nhà tranh vách nứa làm nơi trú ngụ ở cuối đồng Pho. Căn nhà là nơi Cố Lớn sinh sống cũng là nơi con, cháu, bạn hữu lui tới thăm viếng. Tài sản giá trị nhất của Cố Lớn là tấm phản bằng đá Thanh. Đây là kỷ vật do người dân Kim Sơn-Tiền Hải hiến tặng cố Lớn để trả ơn việc cố chiêu dân, quai đê lấn biển lập trang ấp. Người Võ Trạch kể truyền đời con cháu, vào ngày hè oi bức, Cố Lớn thường nằm lên chiếc phản đá này. Câu thơ “Ngả lưng cho thế gian ngồi/ Rồi ra lại bảo là người bất trung” cũng được tức cảnh sáng tác trên phản đá này. Về sau, khi cải cách ruộng đất, không hiểu vì lý do gì mà tấm phản đá Cố Lớn nghỉ ngơi trôi dạt vào xã Xuân Viên. Biết được chuyện, cụ Đặng Công, người cùng làng Uy Viễn đã vào Xuân Viên chuộc lại tấm phản đá đưa về dùng.

Để vật về chủ cũ, cách đây độ 13 năm, năm 2005, chính quyền huyện Nghi Xuân tìm gặp con cụ Đặng Công, thương thảo rồi chuộc tấm phản đá-hiện vật có giá trị mà Cố Lớn đã từng dùng nghỉ ngơi. Hiện tấm phản đá được trưng bày tại di tích Uy Viễn tướng công.